Mało było w dziejach polskiej inteligencji zaangażowanej postaci tak nieszablonowych i przełamujących schematy, jak Władysław Korniłowicz. Urodzony w rodzinie mocno osadzonej w środowisku radykalnej, lewicowej inteligencji warszawskiej końca XIX wieku, syn znakomitego pozytywisty, wychowany w laickim w swojej atmosferze domu, porzucił drogę wytyczoną mu przez ojca i wstąpił do seminarium duchownego. Jak pisze Bohdan Cywiński w Rodowodach Niepokornych, postawa Władysława, trzeciego z czterech synów lekarza psychiatry Edwarda Korniłowicza „(…) zakłóca to wszystko, co skłonni jesteśmy uważać za socjalistyczne prawidłowości rozwoju ideowego radykalnych środowisk inteligenckich”. W środowisku warszawskiej inteligencji końca XIX wieku, zaangażowanej w organizowanie tajnych kółek samokształceniowych (m. in. Latającego Uniwersytetu), stereotyp księdza był odrażający intelektualnie, moralnie i duchowo. Jak pisze Cywiński: „światły pozytywista traktował na ogół głosicieli prawd religijnych jako uosobienie ciemnoty; określenie <> było w kręgach jego przyjaciół częstokroć stosowane do sfer duchowych. (…) W tej sytuacji perspektywa wstąpienia syna do seminarium duchownego musiała być dla rodziny tak bolesna, a poniekąd wstydliwa, że niemal nie do przyjęcia”.

Wyjątkowość postaci Korniłowicza polega jednak na tym, że wyniesioną z domu postawę zaangażowania i wrażliwości społecznej realizował również w swoim życiu kapłańskim. Na jego drogę życiową w równym stopniu wpłynęło wychowanie w tradycji zaangażowania, jak późniejsze poszukiwania w obrębie nauki Kościoła, w której starał się odnaleźć te elementy, które mówią o zaangażowaniu księży w budowane wspólnot i w życie społeczne. Na przełomie lat 1920/1921 odbył dwumiesięczna podróż do Austrii, Włoch, Francji i Belgii. Poznał wtedy wybitnych przedstawicieli tomizmu - kard. Desire Merciera oraz Jacques'a Maritaina. Po powrocie do Warszawy zapoczątkował zespół zwany "Kółkiem" - wokół ks. Korniłowicza zaczęło skupiać się grono młodzieży uniwersyteckiej zainteresowanej pogłębieniem wiedzy religijnej i życia wewnętrznego. Grono to nie stanowiło organizacji, lecz było grupą przyjaciół złączonych wspólnymi zainteresowaniami. Byli to m.in. Zofia Landy (późniejsza franciszkanka - s. Teresa), Zofia Sokołowska (późniejsza franciszkanka - s. Katarzyna), Franciszek Tencer, Rafał Blüth, Zygmunt Serafinowicz, Jerzy Liebert. Ks. Korniłowicz nie był kierownikiem "Kółka", raczej jego inspiratorem i duchowym opiekunem. W centrum zainteresowań członków "Kółka", poza pogłębieniem formacji intelektualnej, znajdowały się konkretne problemy życiowe, społeczne, filozoficzne i zawodowe.

Mniej więcej w tym samym czasie zaangażował się w pracę w Towarzystwie Opieki nad Ociemniałymi, założonym przez Matkę Elżbietę Czacką. Stopniowo jego życie coraz bardziej związane było z zakładem w Laskach, założonym w 1921 r. i prowadzonym przez Towarzystwo. W 1930 r. Korniłowicz przeniósł się tam na stałe. Od początku prowadził intensywną pracę duszpasterską – starał się uczynić z Lasek miejsce spotkań różnych środowisk, którym blisko było do idei katolicyzmu otwartego i zaangażowanego społecznie. Z jego inicjatywy powstał w Laskach Dom Rekolekcyjny, Księgarnia i Wydawnictwo "Verbum" oraz czasopismo o tej nazwie.

Ośrodek w Laskach, funkcjonujące do dzisiaj, stał się w ten sposób ważnym ośrodkiem dialogu i formacji dla intigentów z różnych środowisk. Dało się to odczuć zwłaszcza w latach powojennych, kiedy Laski stanowiły swego rodzaju azyl dla niepokornych pisarzy, intelektualistów i opozycjonistów. Z Laskami związane są tak ważne dla polskiej kultury i historii postaci, jak Tadeusz Mazowiecki, Ludwik Stomma, Jerzy Zawieyski, Antoni Słonimski. Wielu z nich traktowało Laski jako azyl pozwalający na swobodę pracy twórczej. Ojciec Korniłowicz, który podłożył podwaliny pod środowiskowy wymiar Lasek, nie doczekał tych lat. Zmarł niedługo po wojnie, w 1946 roku.

*********

Zapraszamy na stronę Miasto Społeczne Warszawa - www.miastospoleczne.pl
Poznaj sylwetki warszawskich społeczników, odkryj, kto i w jaki sposób zmieniał nasze miasto sto lat temu i dawniej.

Projekt "Miasto Społeczne Warszawa" jest realizowany przez Pracownię Badań i Innowacji Społecznych "Stocznia".